Roszczenie windykacyjne służy ochronie własności w razie naruszenia prawa właściciela do władania daną rzeczą. Roszczenie windykacyjne określane jest też jako roszczenie „nieposiadającego właściciela” przeciwko „posiadającemu niewłaścicielowi”. Trzeba jednak zaznaczyć, że roszczenie to nie przysługuje właścicielowi, jeżeli osoba, która jego rzeczą faktycznie włada, ma uprawnienie do władania rzeczą. W takiej sytuacji znajduje się np. dzierżawca lub najemca, którego prawo do posiadania wynika z umowy. Koniecznymi przesłankami roszczenia windykacyjnego jest:
Legitymację czynną do dochodzenia tego roszczenia posiada właściciel (współwłaściciel), na którym spoczywa ciężar dowodu w zakresie wykazania, że przysługuje mu prawo własności. Powyższą kwestię, w zakresie spraw związanych z nieruchomościami, znacznie ułatwia domniemanie wynikające z wpisu w księdze wieczystej.
Celem roszczenia windykacyjnego jest wydanie rzeczy w jej obecnym stanie, nawet jeżeli uległa pogorszeniu. Jednakże ochronę własności realizowaną za pomocą roszczenia windykacyjnego, pogłębiają również dodatkowe roszczenia uzupełniające, związane z naruszeniem własności, skierowane przeciwko nieuprawnionemu posiadaczowi (roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, roszczenie o zwrot pożytków lub ich równowartości, roszczenie o odszkodowanie za szkodę spowodowaną zużyciem rzeczy, jej pogorszeniem lub utratą).
Roszczenia właściciela nie ulegają przedawnieniu, jeżeli dotyczą nieruchomości.