Mediacja jest jednym ze sposobów polubownego rozwiązywania sporów. Polega na rozmowie stron w obecności osoby neutralnej i bezstronnej, czyli mediatora, który prowadzi postępowanie mediacyjne. Mediacje skracają czas rozwiązania sporu do niezbędnego minimum. Ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed sądem. Ugoda zawarta przed mediatorem, którą zatwierdzono przez nadanie jej klauzuli wykonalności, jest tytułem wykonawczym, co oznacza, że możemy kierować sprawę do komornika celem wyegzekwowania postanowień zawartej ugody.
Do mediatora zgłaszają się najczęściej dwie strony sporu. Jeżeli do mediatora zgłasza się tylko jedna strona, wówczas mediator wysyła do drugiej strony „zaproszenie do mediacji”. Jeżeli druga strona wyrazi zgodę na mediacje, wówczas mediator wyznacza termin spotkania, gdzie w pierwszej kolejności dochodzi do zawarcia umowy o mediację.
Mediacja może być również prowadzona na podstawie postanowienia sądu kierującego strony do mediacji.
Mediacja jest dobrowolna. Dwie strony konfliktu muszą wyrazić na nią zgodę. Mediację prowadzi się na podstawie umowy o mediację albo postanowienia sądu kierującego strony do mediacji. Mediację prowadzi się przed wszczęciem postępowania sądowego, a za zgodą stron także w toku sprawy sądowej.
Mediator zachowuje bezstronność przy prowadzeniu mediacji. Mediator niezwłocznie ujawnia stronom okoliczności, które mogłyby wzbudzić wątpliwości co do jego bezstronności.
Postępowanie mediacyjne nie jest jawne. Mediator, strony i inne osoby biorące udział w postępowaniu mediacyjnym są obowiązane zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedziały się w związku z prowadzeniem mediacji. Strony mogą zwolnić mediatora i inne osoby biorące udział w postępowaniu mediacyjnym z tego obowiązku. Bezskuteczne jest powoływanie się w toku postępowania przed sądem na propozycje ugodowe, propozycje wzajemnych ustępstw lub inne oświadczenia składane w postępowaniu mediacyjnym. Mediator nie może być świadkiem co do faktów, o których dowiedział się w związku z prowadzeniem mediacji, chyba że strony zwolnią go z obowiązku zachowania tajemnicy mediacji.
Mediator ma prawo do wynagrodzenia i zwrotu wydatków związanych z przeprowadzeniem mediacji. Wynagrodzenie i zwrot wydatków obciążają strony. Wysokość wynagrodzenia mediatora jest z reguły nieporównywalnie mniejsza niż koszty sądowe (opłaty i wydatki, w tym np. koszty opinii biegłych, tłumaczy, kuratorów)
Należności mediator pobiera bezpośrednio od stron. Sąd ustala je i przyznaje mediatorowi tylko wówczas, gdy przynajmniej jedna ze stron skierowanych do mediacji przez sąd była zwolniona od kosztów sądowych w zakresie obejmującym należności mediatora, a pozostałe strony nie wypłaciły mediatorowi tych należności w całości.
Z przebiegu mediacji mediator sporządza protokół, w którym oznacza miejsce i czas przeprowadzenia mediacji, a także imię, nazwisko (nazwę) i adresy stron, imię i nazwisko oraz adres mediatora, a ponadto wynik mediacji. Jeżeli strony zawarły ugodę, ugodę zamieszcza się w protokole albo załącza się do niego. Strony podpisują ugodę. Przez podpisanie ugody strony wyrażają zgodę na wystąpienie do sądu z wnioskiem o jej zatwierdzenie. Mediator doręcza stronom odpis protokołu.
Jeżeli zawarto ugodę przed mediatorem, sąd, na wniosek strony niezwłocznie przeprowadza postępowanie co do zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem.
Jeżeli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji, sąd zatwierdza ją przez nadanie jej klauzuli wykonalności, w przeciwnym przypadku sąd zatwierdza ugodę postanowieniem.
Ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed sądem. Ugoda zawarta przed mediatorem, którą zatwierdzono przez nadanie jej klauzuli wykonalności, jest tytułem wykonawczym.
Radca prawny Łukasz Pasieka wpisany na listę stałych mediatorów prowadzoną przez Prezesa Sąd Okręgowego w Opolu prowadzi mediacje z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego oraz gospodarczego.